فهرست کامل فرهنگ لغت خودمونی قسمت دهم

دنگ کسی گرفتن-هوس نابه جا کردن برای انجام کاری-تصمیم ناگهانی برای کاری گرفتن

زخم و زیلی-خونین و مالین-پر زخم

دست بردار-دست بردارنده-ترک کننده

در بحر چیزی بودن-تمامن به چیزی اندیشیدن
خوش ریخت-دارای هیکل برازنده

بغض کسی ترکیدن-از حالت گرفتگی و تاثر به گریه افتادن

اخ و پیف کردن(اظهار ناراحتی کردن از بوی بد، منظره‌ی بد یا غذای بد)

آدم(نوکر، امردی که بچه‌بازان نزد خود نگاه می‌دارند و مخارجش را می‌پردازند)

زیر زمین-اتاق یا بخشی از ساختمان که در پایین تر از سطح زمین قرار دارد

زبان را گاز گرفتن-از گفتن سخنی پشیمان شدن

چهار چوب-محدوده-قاب

الف الف کردن(قاچ‌قاچ کردن)

آدم مقوایی-بی‌اراده-کسی که هیچ‌کاری نمی‌کند
دریافت-گرفتن-ادراک
جامهر گذاشتن-مهری که به نشانه ی مشغول بودن در جایی بگذارند

خرابکاری-به هم زدن نظم-ایجاد اختلال-آلودن بستر و لباس-تروریسم

آمپر کسی بالا رفتن-از کوره در رفتن

زُل زُل-نگاه کردن زل زدن

حالی به حالی شدن-منقلب شدن حال-غلبه یافتن شهوت
دست زدن-کوبیدن دو دست به یکدیگر همراه با نوای موسیقی یا برای تشویق

استغفرالله-خدا نکند-خدای نکرده-هرگز

از کوره در رفتن-به خشم آمدن-آتشی شدن-از جا در رفتن

چش-چشم

حواس نداشتن-گیج و منگ بودن-حواس پرت بودن

توی دل کسی را خالی کردن-کسی را ترساندن-ناامید کردن

اُمُل(عقب‌افتاده، قدیمی)

آفتابه گرفتن-آفتابه برداشتن

پس گوچه-کوچه ی کوچکی که به کوچه ی کوچک دیگری پیوسته باشد

زندگی-مال-وسایل کار و خانه

روی دست کسی گذاشتن-به کسی تحمیل کردن

پنجه کش-نوعی نان برشته و نازک

 

دق مرده-گرفتار شده به بیماری دق-غمگین

روشن کردن چراغ اول-نخستین پولی که معرکه گیران از تماشاچیان می گیرند

 
زیر بار رفتن-قانع شدن-تحمل کردن
خُرخُرو-آن که در خواب بسیار خرناس می کشد

خنکای صبح-سحرگاه

چنگک شدن-چنگ شدن
 

ریز بار-باران ریز-ابری که باران ریز دارد

به تنگ آوردن-به ستوه آوردن-خسته کردن

خون مردگی-حالت مردن خون در زیر پوست-کبودی

ریش سفید-مرد سالخورده و محترم

اشک کوه-یاقوت-لعل
خر بی یال و دم-احمق-نادان

جلف-سبک-کسی که حرکات سبک دارد
راست آمدن-درست درآمدن حدس و پیش بینی

پیاز خرد نکردن به ریش کسی-از کسی ترسی نداشتن-به کسی اعتنایی نداشتن

دلداری دادن-تسلی دادن

به جا آوردن-شناختن

 

خوار و ضعیف-نحیف-ناتوان
خُردینه-بچه ی خردسال

زور چپان کردن-به زور در جایی فرو بردن

روی چوب کردن کسی-کسی را برای کاری تحریک کردن

این پهلو آن پهلو شدن(این دنده آن دنده شدن، غلتیدن از پهلویی به پهلوی دیگر)

چینه کشیدن-ساختن دیوار گلی

خودکرده-کاری که بدون مشورت شده باشد
حرف تو حرف آوردن-سخن کسی را قطع کردن-مطلب دیگری را پیش کشیدن

 

تو پوزی زدن-تو دهنی زدن-با سخن تندکسی را نا امید کردن

خر خود را راندن-تنها به فکر خود بودن-به کار خود ادامه دادن

آغبانو(لقبی برای زنان محتشم و بزرگ)
داداش-برادر-لفظی برای ابراز صمیمیت

انگشت‌نگاری(ثبت کردن اثر خطوط روی انگشتان برای شناسایی در آینده)

 

دلچرکین-کسی که از چیزی اکراه پیدا کرده است

آب لمبو(چلانده‌شده، فشرده)

زیر مهمیز کشیدن-به کار سخت واداشتن و بهره برداری کردن

تمرگیدن-با تحقیر و خشونت نشستن
ای والله-در مقام تایید و اعتراف به برتری کسی گفته می‌شود-آری به خدا

ترقه فرنگی-بچه ی شرور

بدن نما-جامه ای که بدن از پشت آن دیده شود-آیینه ای که تمام بدن را نشان دهد

چشم و ابرو نازک کردن-ناز و افاده کردن

رنگ و وارنگ-رنگارنگ-به رنگ های گوناگون-از همه نوع

چوچول باز-دغل-بی حیا

از گردۀ کسی کار کشیدن-کسی را به سود خود بی‌رحمانه به کار واداشتن

پالان خروس-کنایه از چیزی که وجود ندارد برای نشان دادن نداری مطلق

آسمان گرفتن(فراگرفته شدن آسمان با ابر یا مه)

زبر-خشن-غیر لطیف

دلِی دلِی-حاشا-انکار

آهنگ ریپ‌دار-آهنگی که یک ضرب آن کم باشد

حاجی لک لک-لک لک-شخص بلند قد

دَم ِ قیچی-بریده ها و ریزه های پارچه

ریز بین-نکته سنج-بسیار دقیق-باریک بین

برآورد-تخمین
رخت و پَخت-لباس ها-پوشاک

با دست و پا-آدم زرنگ

از کمر افتادن-از خستگی زیاد از کار افتادن-ناتوان شدن در امر جنسی

چشم و ابرو-زیبایی چهره

خُرخُر-آواز نفس شخص خوابیده

 
دیم دیم-ساز به زبان کودکان

چپ چپ به کسی نگاه کردن-با اوقات تلخی-بدبینی یا اعتراض به کسی نگاه کردن

حاجی-به زیارت مکه رفته-نوعی خطاب عام

دست ِ بالا گرفتن-حدکثر را فرض کردن

آدم عوضی-کسی که ظاهرش با باطنش یکی نیست-بدطینت
جیز گر-ربا خوار-کسی که از دیگران برای دادن مکان غیرقانونی پول می گیرد

دوختن چشم-زل زدن-با دقت چیزی را نگاه کردن

تپق زدن-بیرون شدن بی اراده ی کلمه از زبان-چیزی جز مقصود گفتن

خدا رسانده-مفت و مجانی به دست آمده

بَرج-خرج های خارج از خانه

 

پشت هم انداز-حقه باز-حیله گر

تو سری خورده-آدم خوار و حقیر

حاضر کردن-از بر کردن-روان کردن

پیه گرگ مالیدن بر کسی-کسی را از چشم دیگران انداختن

ته کیسه دار-کسی که دارای مالی است و در برابر حوادث مادی دوام می آورد

 

درس گرفتن-پند آموختن-عبرت گرفتن

پشه کسی را لگد زدن-با دردی اندک بنای گله و زاری گذاشتن

آفتابه‌دزد-دزدی که به ربودن چیزهای بی‌ارزش بسنده می‌کند

ز ِله-ستوه-عجز

چاییده-سرما خورده-زکام گرفته
به خود پیچیدن-ناخوش شدن-عتاب کردن

الف الف کردن-قاچ‌قاچ کردن

آب را گل آلود کردن-برای سود خود کارها را به هم زدن

آقبانو(نوعی پارچه‌ی نخی نازک)

دردانه ی حسن کبابی-بچه ی لوس

بد شگون-شوم-بد اختر-بد یمن

جزغاله شدن-سخت سوختن-زغال شدن

بدلی-تقلبی-جنس بد

بالا دست-صدر مجلس-حریف چیره

جو گندم-جویی که به گندم شباهت دارد-یک در میان بودن دو چیز

دق کُش-آن که از غصه و اندوه بسیار بمیرد

دقه-دقیقه

زه زده-از میدان در رفته-وارفته-بی حال
امروزه روز-این روزها-در این دوره و زمانه

وسیله‌ی بازی (به‌ویژه برای کودکان)

 

دوا-واجبی-مشروبات الکلی

ازخودراضی(متکبر، خود پسند)

حنای کسی رنگ نداشتن-اعتبار نداشتن-دارای نفوذ نبودن

خیابان گردی-بی کاری-ولگردی

خود را به کرگوشی زدن-به نشنیدن تظاهر کردن

بی قابلیت-بی ارزش-اندک-مختصر

در رفتن پاتیل کسی-تاب نیاوردن-ناتوان شدن

دست از سر کچل کسی بر نداشتن-کسی را به حال خود نگذاشتن

خر آوردن-بدبخت شدن

بابا بزرگ-پدر بزرگ

بلغمی مزاج-آدم خونسرد و اخمو

تازه-اکنون-پس از این همه حرف
آفتاب خوردن(سختی کشیدن)
درس خوان-شاگرد زرنگ و کوشا

چُل کلید-جام درویشان

داوطلب-خواستار-نامزد

حرص خوردن-عصبانی شدن

خسارت دیدن-زیان دیدن

دردر کردن-چو انداختن-شایع کردن

تن در دادن-به کاری حاضر شدن-انجام کاری را پذیرفتن

زاییدن گاو کسی-به دردسر بزرگی گرفتار آمدن
ابرو زدن(رضا دادن، اشاره کردن)

جان دادن برای چیزی-برای چیزی سخت مناسب بودن

پس افت-حقوق هنوز پرداخت نشده

خاک بر سر-توسری خورده-داغ دیده-بدبخت

پشت چشم کسی باز ماندن-انگار نه انگار-برای کسی فرقی نداشتن

بد زبان- بد دهن

پنج تن-محمد-علی-فاطمه-حسن و حسین

 

خانه به دوشی-بی خانمانی-آوارگی

بابت-مورد-زمینه-موضوع

اشک تلخ(شراب، اشک عاشق)

دروغ به هم بافتن-سر هم کردن-از خود درآوردن

خطب کسی کج بودن-نگا. پالان کسی کج بودن

برادر دینی-هم کیش-هم مذهب

در جای خود خشک شدن-مات و مبهوت ماندن

خط هوایی-راه هوایی-مسیر هواپیما

 
اله و بله-چنین و چنان

چاقوکشی-عربده کشی و حمله با چاقو

خروار-کنایه از مقدار زیاد

خاک عالم-تکیه کلامی برای اظهار تعجب و شرمندگی و ناراحتی
 

خال زدن-پیدا شدن خال در جایی از بدن یا لکه در چیزی-خال کوبی کردن
از گلیم خود پا را درازتر کردن(از حد (توانایی) خود تجاوز کردن)

باغ وحش-جایی برای نگهداری انواع حیوانات غیر اهلی

پیشنهاد-طرح

زیادی حرف زدن-سخنان خارج از موضوع یا بیرون از صلاحیت گفتن-وراجی کردن
دولابچه-کمد کوچک
 

در به دری-بی خانمانی-آوارگی

 

جیبی-قابل گنجاندن در جیب-مربوط به جیب

ریق رحمت را سر کشیدن-ریغ رحمت را سر کشیدن

چله گرفتن-نگا. چله داری کردن

چغندر پخته-لبو

دست کم گرفتن-کم بها دادن-اهمیت ندادن-حقیر شمردن

د ِ-حرفی برای بیان مداومت

چیزیش شدن-رازی در دل داشتن-حال غیر عادی داشتن

ژاندارم-مامور انتظامی عضو ژاندارمری

پِهِن بار کسی کردن-آبرو و ارزش و اعتبار نداشتن
دروغ شاخ دار-دروغ بزرگ
از خود در آوردن-دروغ‌پردازی کردن

بدلی-تقلبی-جنس بد

دخیل-پناه برده-توسل جسته به
ادب کردن(با تنبیه آموختن، آدم کردن)

دُم توی پا گرفتن-شکست خورده رفتن-نامید و ساکت شدن

چروکیدن-چین دار شدن

پا دری-فرشی که پای در می اندازند-سنگی که کنار در می گذارند تا باد در را حرکت ندهد

 
چرب دست-ماهر-زبر دست

آلاخون (و) والاخون(دربه‌در، سرگردان، آواره)

پیله کردن دندان-ورم کردن لثه

چینه چینه خوردن-ریزه خواری کردن

پاچه لیز شدن-از راه پیمایی خسته شدن

باد زدن-با ایجاد جریان هوا خنکی یا اشتعال پدید آوردن
تنبان فاطی- برای فاطی تنبان نشدن
رو شویی-ظرف یا دستگاهی که برای شستن دست و صورت نصب می کنند
خاصه خرجی کردن-استثتا کذاشتن-تبعیض قایل شدن

جوان مرگ شدن-در جوانی مردن

 

رنگی-دارای رنگ-آلوده بودن به رنگ

چله ی تابستان-گرمای سخت

چاک و بست نداشتن دهان-دهان لغ بودن-رازدار نبودن

از جا در رفتن-کنترل خود را ناگهان از دست دادن-ناگهان خشمگین شدن

بر و بساط-زندگی و لوازم آن-مقدمات کار

ژاندارم-مامور انتظامی عضو ژاندارمری

چاسان فاسان-آرایش-بزک

دَنگ-حیران و آشفته-سرگشته و شیدا

بند-ریسمان-طناب-رشته

ریز ریز کردن-کاملن خرد و کوچک کردن

خون کسی را به جوش آوردن-کسی را بسیار خشمگین ساختن

جار و جنجال-داد و فریاد-نزاع و کشمکش

دانش سرا-آموزشگاه تربیت معلم

آفتابه‌دزد(دزدی که به ربودن چیزهای بی‌ارزش بسنده می‌کند)

ازراه‌نرسیده-در همان لحظه‌ی رسیدن-به مجرد ورود

 

زهکونی-اردنگی-تیپا

دوا به خورد کسی دادن-مسموم کردن-به زور به کسی دارو یا مشروب خوراندن

بوی حلوای کسی آمدن-قطعی شدن مرگ کسی

دعوت حق را لبیک گفتن-مردن

خاکشیر نبات-دوستی و رابطه ی نزدیک-سوابق آشنایی

زنجیر زدن-زنجیر به پشت خود زدن

به دردسر انداختن کسی-کسی را به وضع دشواری دچار کردن

دست کم گرفتن-کم بها دادن-اهمیت ندادن-حقیر شمردن
چغل خور-سخن چین

پیشکی-جلوتر-از پیش-به طور مساعده

چاچول-حقه باز-شارلاتان

خون کسی کثیف شدن-به شدن خشمگین شدن

آب(عزت و رونق، طراوت و تازگی، روح، شراب خالص)

پس پناه-جای خلوت در خانه یا کوچه-پستو
ز ِله کردن-به تنگ آوردن-به ستوه آوردن-عاجز کردن

بوق زدن-اعلام موافقت کردن

روی پا بند نبودن-آرام و قرار نداشتن

دست چپ از دست راست ندانستن-هر را از بر تشخیص ندادن

جیر جیر-سر و صدا-فریاد بی هوده-آواز گنجشک و برخی حشرات

خوش برش-جامه ای که اندازه و برازنده ی قامت دوخته شده است

اله و بله کردن(لاف زدن، چنین و چنان گفتن)

 

خارش گرفتن-به خارش افتادن بدن

آب در هاون کوفتن(کار بی‌هوده کردن)

 

پا سبک-مبارک قدم-جلف و سبک

 

در و تخته به هم خوردن-متناسب هم بودن-لایق هم بودن-با هم جور بودن
اخت شدن با کسی-مانوس شدن با کسی

زمین خوار-کسی که زنمین های بی مالک را تصاحب کند و به دیگران بفروشد
 

در آمدن گند کاری-برملا شدن افتضاح پنهان شده

به باد فحش یا کتک گرفتن-یک ریز فحش دادن یا کتک زدن

اجابت کردن معده-قضای حاجت

آبِ کبود-آسمان

 

پیمانی-استخدام غیر رسمی

پنجه کش-نوعی نان برشته و نازک

تک و تو-توان و قدرت-شتاب

از روی معده حرف زدن(بدون تعمق و بدون منظور چیزی گفتن)

جیره خوار-کسی که از جایی یا کسی جیره و مزد دریافت می کند-مامور

دست بردار نبودن-پافشاری کردن-رها نکردن

خون جگر خوردن-رنج بسیار کشیدن-غم فراوان خوردن

خنجر زدن از پشت-به نامردی به کسی آسیب رساندن یا او را از پای درآوردن

دسته کلید-مجموعه ی کلیدها در یک حلقه یا بند

خرده فروش-فروشنده ی اجناس در اندازه های کم

رو انداختن-تقاضا و خواهش کردن
چپیدن-به زور جا گرفتن

ابنه‌ای(کسی که با شوخی‌های زشت و حرکات جلف وسیله‌ی آزار خود را فراهم می‌آورد)

پا پیش-گذاشتن پیشقدم شدن-آستین بالا زدن

اصول دین پرسیدن-سوال‌پیچ کردن
چشته خور شدن-بهره و نصیب بردن از کسی

راسته چینی-چیدن ساده و آسان

 

از آب روغن گرفتن(از هر اتفاقی بهره برداشتن)

خرحمال-کسی که فقط کارهای دشوار می کند

این کلاه آن کلاه کردن-قرضی را با قرض دیگری پرداختن-از ریش برداشتن روی سبیل گذاشتن-کلاه تقی را سر نقی گذاشتن

بر خر مراد سوار شدن-موفق شدن-به آرزوی خود رسیدن

 

اوت کردن(بیرون انداختن، بیرون کردن)

درزن-دوجین-دوازده تا از چیزی

دل قرصی-اطمینان

جانماز آب کشیدن-تظاهر به پرهیزکاری کردن-خود را بی گناه وانمودن

چوب دو سر گُهی-نگا. چوب دو سر طلا

 
تپه تپه-چیزهایی که بی نظم کنار هم انباشته باشند

جلو بُر شدن-مورد حمله قرار گرفتن

زه کشیدن-سخت شدن زخم-کشیدن عضله ها

زیش ریش-تار تار-از هم جدا شده

دخل و خرج کردن-درآمد بیش از هزینه شدن-سود بردن

افتادن به گردن کسی-به کسی تحمیل شدن

زاییدن زیر کاری-کاری را به دلیل دشواری به پایان نرساندن
 

چادر رختخواب-چادر شب-پارچه ای که رختخواب را در آن می پیچند

دَم کسی را دیدن-رشوه دادن-آجیل دادن

 
از ریش برداشتن، روی سبیل گذاشتن-کار غیرمنطقی و بی‌نتیجه کردن

توپ و تشر زدن-سخنان درشت به کسی گفتن-بر سر کسی فریاد زدن

پس نشستن-عقب نشینی کردن
چرخ کار-کسی که با چرخ خیاطی کار و زندگی می کند
دست فروشی-شغل دست فروش

خرخره ی کسی را جویدن-به شدت از دست کسی عصبانی شدن

پاشنه بخواب-کفش راحتی

پیچیدن نسخه-آماده کردن داروی نسخه ی دکتر در داروخانه

از خنده روده بر شدن(از شدت خنده بی‌حال شدن)

خروس بی محل-وقت نشناس-کسی که بی جا سخن می گوید یا بی موقع کاری می کند

برو برو-اوج خوش بیاری و کامکاری

بی سر و پا-پست-فرومایه

پای کسی بازشدن به جایی-رفت و آمد کردن کسی به جایی

در معامله را گذاشتن-در قال را گذاشتن

 
ترور کردن-کشتن به دلیل سیاسی

آلا گارسون-اصلاح موی سر زن به سبک موی پسران

چپ دادن-رد کردن
خوش نشین-کسی که هر جا خواست اقامت می کند-ساکنان غیر زارع ده
چغل خوری-سخن چینی
 

خرج کردن-هزینه کردن-صرف کردن

اشک تمساح-گریه ی دروغین

پیله کردن دندان-ورم کردن لثه

تخته زدن-پنبه زدن
خرافاتی-آن که به خرافات باور دارد-عقب مانده
حساب انگشت بالا-حساب ساختگی
خانه شاگرد-پسربچه ی خدمت گزار در خانه

دو زاری-سکه ی دو ریالی

دراز به دراز-تعبیری برای کسی که مدتی دراز خوابیده است

ابرو تنگ کردن-ناز و غمزه نمودن-افاده و بی‌اعتنایی کردن

خانم آوردن-پا اندازی کردن

چین دادن-تابدار و شکن دار کردن

جیب کسی سوراخ بودن-ولخرج بودن-غالبن پولی در جیب نداشتن

 

ادا اصول-ادا اطوار

پوشال-چیزهای سبک-میان تهی و بی ارزش

پس رفتن-عقب رفتن

دوره گرد-غیر ثابت-دست فروش

 

ادا اصول-ادا اطوار

زیر جامه-زیر شلواری

پلاسیدن-پژمرده شدن-از دست رفتن تازگی و شادابی

داریه زدن-نواختن داریه-دایره زدن

آسمان (و) ریسمان(حرف‌های بی‌ربط و صد تا یک قاز)

بلا به سر کسی آوردن-کسی را به زحمت و دردسر انداختن-به کسی آسیب رساندن